ulysses

önce teknik bilgiler:

yazar: james joyce (irlanda)
çevirmen: nevzat erkmen
yayın evi: yapı kredi yayınları 841 sahife
13. baskı satış fiyatı 37 tl'dir.

(bunlarda lazım değil mi?)

şimdi normale dönebiliriz. öncelikle bu kitapla başlamamın sebebi en son bitirdiğim kitabın bu olmasıdır. tabi ki hava atmak için yazıyorum ama ilk olarak bunu yazmamın sebebi tekrar ediyorum bu değil.

kitap homeros'un odysseia adlı destanının bir uyarlamasıdır. kitap 16 haziran 1904 günü sabah 8 ve gece 3 arasındaki zamanı anlatır. fazla ciddi gidiyorum biraz cıvıtayım. kitabın baş karakterleri leopold bloom, molly bloom ve stephen dedalus'tur.

kitap çoğu kendini beğenmiş otorite tarafından en zor roman olarak kabul edilir. zorluğu tabi ki de anlaşılma konusundadır. çünkü roman bilinç akışı tekniğinin kullanıldığı ilk eser olmakla ilgili fazlaca kişiseldir. sevgili james joyce romanı tamamen anlayabilecek tek kişidir. bunun nedeni ise kendi entellektüel birikimini kendi düzeninde ve kelime oyunlarıyla birlikte romanda yazmasıdır. kendi kütüphanesindeki kitaplardan alıntılar bile yapmıştır. hatta bu kelime oyunlarıyla ilgili olarak kendisi "romanın içine o kadar çok kelime oyunu koydum ki kademisyenler yıllar boyunca çözmeye çalışıp dursunlar. ölümsüz olmanın tek yolu da budur" gibisinden bir şeyler söylerek ilgili mecralarla dalgasını geçmiştir. ayrıca bu birikimin verilmesi sebebiyle -ki büyük bir birikim olduğunu size temin ederim- roman ansiklopedik roman özelliği göstermektedir.

burada bilinç akışından birazcık bahsetmek gerekir. bilinç akışı tekniği en kısa şekliyle bilincin konuşmalarını yazıya dökmektir. yani olay anlatırken hem söz konusu kişinin aklından o anda geçen düşünceler hem de dış dünyasıyla kurduğu ilişkiler (konuşmalar, hareketler gibi) birlikte verilir. anlamaktaki zorluğun kaynağı büyük ölçüde bu tekniğin kullanılmasıdır. eğer bu tekniğe aşina olduktan sonra okursanız çok daha rahat olacağınızı temin ederim.

zorluğun diğer nedenleri ise çok fazla bilgi ve bir o kadar da gönderme ve kelime oyunu bulundurmasıdır. bunun için türkçe çevirisine yardım olsun diye yine envzat erkmen tarafından yazılmış bir de ulysses sözlüğü mev cuttur. bu göndermelerin, kelime oyunlarının ve bilgilerin yanısıra dipnot olabilecek orjinal dilinden farklı dilde yazılmış ibareler de bu sözlüğün içerisinde bulunmaktadır. zira kitabın herhangi bir basımında dipnot bulunmuyor sözlüksüz okumak oldukça meşakketli olmalı.

çeviriye gelirsek iyi niyetli ama çok yanlış yolda gitmiş bir çeviri. nevzat erkmen türkiye zeka vakfının ve dünya zeka oyunları fedarasyonunun kurucu üyesi ve yaptığı işlerle müstesna oldukça zeki bir amcamız olmakla birlikte kendisinin çevirisinin pek başarılı olduğunu söyleyemeyeceğim. çünkü kendisi romana sadece çözülecek bulmacalarla dolu ingilizce bir metin olarak bakmış ve kitabın edebi değerini neredeyse tamamen boşlamıştır. bu görüş kitapta bulunan önsözlerde ve yapılmış eleştirilerde bulunmaktadır. zira kitabı çeviriden okumuş biri olarak hiç zevk almadım kitaptan. halbuki kitap 20. yy'da yazılmış en iyi ingilizce roman seçilmiştir. yani türkçe çevirisi malesef yeterli değildir. o yüzden eğer okuyabilirseniz orjinal dilinde ya da fransızca okumanızı tavsiye ederim ki fransızca çevirisini robert sözlüklerinin de yazarlığını yapmış olan birkaç kişinin de bulunduğu sekiz kişilik bir ekip tarafından yapılmıştır. şöyle bir baktım en azından türkçesinden daha bir şiirsel, daha bir akıcı.

kitabı okurken uymanız için birkaç tavsiye vereyim; hızlı okumayın ve ne anlatıldığını ve nasıl anlatıldığını birlikte inceleyin. ayrıca kitabın iki tane film uyarlaması var; bunlar ulysses(1967) ve bloom(2003). bu filmleri torrentten bulabilirsiniz çünkü herhangi bir mağazada bulabileceğinizi sanmıyorum. bu filmleri okuduktan sonra veya okurken izlemeniz iyi olabilir. bu arada okurken izlemek derken elinizde kitap ekran başına oturmayın. o kadar salak olamazsınız gerçi de neyse.

keyifli okumalar dileğiyle...